Κύριο Μενού
Έθιμα της πρωτοχρονιάς στον τόπο μας
Η Πρωτοχρονιά ανήκει στις γιορτές του Δωδεκαημέρου μαζί με τα Χριστούγεννα και τα Φώτα. Είναι από τις μεγαλύτερες γιορτές και αποτελεί για τους Έλληνες ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της χρονιάς. Οι γιορτή αυτή ακολουθείται από πολλά έθιμα , που ποικίλουν ανάλογα με τον τόπο και το επίπεδο των κατοίκων .Την παραμονή της μεγάλης αυτής γιορτής ψάλλονται από όλα τα παιδιά του χωριού μας τα Κάλαντα. Όλα τα παιδιά ξυπνούν πολύ νωρίς και παίρνουν τους δρόμους γυρνώντας τα σπίτια του χωριού και τραγουδώντας την <Αρχιμηνιά> ή το <Βασίλειος>. Το βράδυ της ίδιας μέρας οι οικογένειες μαζεύονται στα σπίτια τους περιμένοντας την ώρα του ερχομού του νέου χρόνου. Με την έλευση του νέου χρόνου την σειρά παίρνει το κόψιμο της βασιλόπιτας, που ο τυχερός του φλουριού θεωρείται και ο τυχερός της νέας χρονιάς. Επίσης την παραμονή ρίχνουμε φύλλα ελιάς στην φωτιά ,ονοματίζοντας το καθένα με το όνομα ενός μέλους της οικογένειάς μας. Το κάθε φύλλο, ανάλογα με το πόσο θα πηδήξει μέσα στην φωτιά, δείχνει το πόσο ζωηρό και τυχερό θα είναι το κάθε μέλος της οικογένειας. Το ξημέρωμα της πρωτοχρονιάς τα παιδιά , με κλαδιά ελιάς στα χέρια τους , γυρνούν ξανά τα σπίτια και χτυπώντας ρυθμικά με τα κλαδιά τις πόρτες, εύχονται στους νοικοκύρηδες για τη νέα χρονιά. Το έθιμο αυτό ονομάζεται Κόλεντα και αποζημιώνει τα παιδιά με φρούτα και γλυκά που τους προσφέρουν οι νοικοκυρές.< Κόλεντα μόλεντα τρείς χιλιάδες πρόβατα κι άλλα τόσα γίδια , δόμ’ κυρά μ΄ καρύδια να μι σι σπάσου τα κιραμμίδια , δομ΄ κι ένα κλίκ΄ να μι σι σπάσου ν΄μύτ.> Αυτό είναι το τραγούδι που λένε τα παιδιά στο χωριό μας , με την προφορά του τόπου μας, όταν πηγαίνον για τα κόλεντα. Αυτά είναι τα κυριότερα έθιμα της πρωτοχρονιάς στο τόπο μας, που μαζί με τον εκκλησιασμό στον πολιούχο μας Άγιο Βασίλειο και το καθιερωμένο οικογενειακό τραπέζι αποτελούν την αρχή της νέας χρονιάς.
ΕΛΕΝΑ ΠΑΝΟΥ
Τα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων στο χωριό μας
Τα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων στο χωριό μας είναι πολλά.
Τα περισσότερα τα τηρούμε από παλιά.
Στις 23 ή 24 οι νοικοκυρές ζύμωναν ψωμί το οποίο το έβαζαν σε κυκλικό ταψί , για να γίνει στρογγυλό και το έψηναν στο φούρνο της γειτονιάς που ήταν αναμμένος.
Αυτό το έκοβαν και το έτρωγαν το μεσημέρι μετά την εκκλησία στο μεσημεριανό τραπέζι.
Το ψωμί αυτό ήταν συνήθως λίγο γλυκό και πάνω έβαζαν και λίγα καρύδια ή αμύγδαλα.
Την παραμονή ( 24 Δεκεμβρίου ) τα παιδιά σηκώνονταν τις πρώτες πρωινές ώρες 4 με 5 , και μαζευόντουσαν παρέες και γυρνούσαν στα σπίτια της γειτονιάς και των συγγενών , για να πούνε τα κάλαντα.
Και σηκώνονταν νωρίς το πρωί γιατί έπρεπε να πάνε πρώτοι στα σπίτια να πούνε τα κάλαντα , γιατί αν είχαν πάει άλλοι τους έλεγαν ότι « τους τα είπαν άλλοι » και δεν τους άνοιγαν.
Στα σπίτια που πήγαιναν και τους άνοιγαν οι νοικοκυρές τους έδιναν γλυκά και χρήματα αν είχαν.
Σήμερα συνεχίζουν να λένε τα κάλαντα , αλλά δεν σηκώνονται τόσο νωρίς το πρωί και φυσικά τους ανοίγουν σε όλα τα σπίτια που πηγαίνουν να πούνε τα κάλαντα.
Τα κάλαντα που ψέλνουν είναι :
« Καλήν ημέρα άρχοντες…………………..».
και μερικά άλλα τραγούδια σχετικά με τα Χριστούγεννα.
Ακόμη στολίζουμε το δέντρο, και όλο το σπίτι με φωτάκια και όμορφες
κάρτες.
Επίσης παίρνουμε πολλά δώρα στους συγγενείς μας, και φτιάχνουμε πολλά γλυκά.
Αυτά είναι κάποια ήθη και έθιμα του χωριού μας, για τα Χριστούγεννα.
Ένα άλλα έθιμο ήταν , στις 24 Δεκεμβρίου : Το σφάξιμο του γουρουνιού .
Παλιότερα στο κάθε σπίτι υπήρχε και
ένα « κουμάσι » , που εκτρέφανε το
γουρούνι τους.
Αυτό γινόταν γιατί δεν υπήρχε το κρέας , και ήταν πολύ δυσεύρετο και ακριβό μιας και δεν είχαν και τα χρήματα για να το αγοράσουν.
Μαζεύονταν παρέες από φίλους και γείτονες , και έφερναν το γουρούνι στην αυλή του σπιτιού και το έσφαζαν.
Μετά το κρεμούσαν και άρχιζε η διαδικασία του γδαρσίματος.
Το πρώτο που έκαναν μετά ήταν να βγάλουν την συκωταριά και την έδιναν στη νοικοκυρά που την τηγάνιζε και έκανε μεζέδες για το κρασί που έπιναν οι άντρες έξω.
Έπειτα έβγαζαν το λίπος « παστό » το κόβανε σε χοντρές φέτες , και έπαιρναν μερικές φέτες ( κομμάτια ) και τα « πάστωναν » σε χοντρό αλάτι , για να έχουν να τρώνε το χειμώνα και την άνοιξη.
Τα υπόλοιπα κομμάτια και τα μικρότερα τα « λαγαρίζανε » , δηλαδή τα βάζανε σε ένα μεγάλο καζάνι και τα βράζανε μέχρι να βγει όλο σχεδόν το λίπος τους , τη « λίγδα ».
Αυτή την μάζευαν σε τενεκέδες και τη χρησιμοποιούσαν στις πίτες και στα φαγητά αντί για λάδι.
Ό,τι έμενε στο καζάνι , δηλαδή το ξεροψημένο λίπος οι « τσιγαρίδες » , τις τρώγανε ή τις κρατούσαν και τις βάζανε μέσα σε πίτες για βούτυρο με σκοπό να δώσουν στην πίτα μεγαλύτερη νοστιμιά.
Μετά το λίπος έκοβαν τα πλευρά του γουρουνιού και πάλι μερικά τα βάζανε στο χοντρό αλάτι , και έτσι το κρέας μπορούσε να διατηρηθεί για όσο καιρό ήθελαν , αυτές ήταν οι « πλευρεμιές ».
Μ ’ αυτόν τον τρόπο είχαν να φάνε κρέας μέχρι το Πάσχα.
Το κρέας το έκαναν κιμά , αλλά όχι με μηχανή που φυσικά δεν υπήρχε , αλλά με το τσεκούρι το έκοβαν δε μικρά κομματάκια.
Μετά έπαιρναν τα έντερα και εφόσον η νοικοκυρά τα έπλενε πολύ καλά , τα γέμιζαν με το κιμά που είχαν κόψει και έκαναν τα λουκάνικα.
Και κρατούσαν φυσικά όσο κρέας χρειαζόταν.
Τις επόμενες ημέρες έπαιρναν ένα τενεκέ μικρό και ρίχνανε μέσα « λίγδα » ζεστή , γιατί όταν κρυώσει γίνετε σαν κρέμα , και τοποθετούσαν εκεί μέσα κομμάτια από πλευρά και λουκάνικα και το σφράγιζαν καλά.
Το τενεκεδάκι αυτό το άνοιγαν μόνο το Πάσχα και έτρωγαν λουκάνικο και κρέας , για να μην βρίσκουν μπροστά τους φίδια όλο το καλοκαίρι.
Σήμερα λίγοι είναι αυτοί που έχουν και εκτρέφουν γουρούνι , και λίγα γίνονται από αυτά που γινόταν τότε.
Και τα λουκάνικα που ίσως γίνονται περισσότερο δεν έχουν τη μορφή που είχαν τότε μιας και σήμερα υπάρχουν μηχανές για κιμά , και είναι πιο πλούσια σε μπαχαρικά και καρυκεύματα.
Παρασκευή Τζιωρτζούδα -
Η ιστορία του ναού μας
(Ο Άγιος Βασίλειος)
Η εκκλησία μας είναι από αρχαιότατων χρόνων χτισμένη σε αυτήν την τοποθεσία. Ξαναχτιζόταν από τους χωριανούς όταν οι διάφοροι επιδρομείς που περνούσαν από το χωριό μας την γκρέμιζαν. Υπάρχουν μέχρι και σήμερα επιγραφές σε διάφορες πέτρες που το επιβεβαιώνουν.
Το 1932 με τον μεγάλο σεισμό είχε πάθει πολλές ζημιές. Τότε οι χωριανοί την γκρέμισαν και είχαν κάνει μια μικρή με ξύλα διπλά από την μεγάλη μέχρι να ξαναχτισθεί το 1951 περίπου.
Το 1937 στον προαύλιο χώρο υπήρχε και το νεκροταφείο του χωριού. Αλλά αργότερα το πήραν από εκεί και το πήγαν στην σημερινή του θέση.
Δεν γνωρίζουμε ποια η σχέση του χωριού με τον Άγιο Βασίλειο, αλλά στο χωριού μας υπάρχουν κάλαντα που ψέλνονται την πρωτοχρονιά. «Βασίλειος αθάνατος»
Παπαδοπούλου Ειρήνη
Η οροσειρά του χωριού μας
Η Μεγάλη Παναγία είναι ένα χωριό που βρίσκεται στα βόρεια του νομού Χαλκιδικής. Στον περίγυρο του χωριού υπάρχουν όμορφα βουνά και μερικά από αυτά είναι αρκετά ψηλά, όπως ο Χτοίκιλας που βρίσκεται στα ΒΑ του χωριού, ο οποίος οφείλει το όνομά του στις οχτώ κοιλάδες που έχει. Ανάμεσα στα βουνά υπάρχουν και ποτάμια τα οποία διασχίζουν τη Μ.Παναγία και έχουν τα ονόματα, Κομπλιτσός , Κελέση, Μπαρτζάκη. Μεγαλύτερο από όλα ο Κομπλιτσός , ο οποίος πηγάζει από τα βουνά του χωριού, όπως και τα άλλα και διέρχεται ανάμεσα από τον Χτοίκιλα και την Τούμπα . Ανάμεσα από την Τούμπα και τα Διαμαντάδικα διέρχεται το δεύτερο σε ποσότητα νερού ποτάμι που διαιρούσε παλιά το χωριό στα δύο. Το τρίτο, του Μπαρτζάκη, που είναι και το μικρότερο πηγάζει από το βουνό της Αγίας Μαρίνας. Σε μια κορυφή έχει ιδρυθεί το ωραίο μοναστήρι « Η Φοβερά Προστασία». Πάνω στα βουνά υπάρχει και μια εκκλησία που λέγεται «Παναγούδα». Επίσης μέσα στην οροσειρά του Χτοίκιλα υπάρχει και μια μεγάλη πέτρα που εκεί τα ζώα έχουν αφήσει τα σημάδια των ποδιών τους , πριν από πάρα πολλά χρόνια και γι’ αυτό ονομάστηκε « σημαδεμένη πέτρα».
Έλενα Πάνου
