Ιστορία - Δημοτικό Σχολείο Μεγάλης Παναγίας

Τον 8ο αιώνα π.Χ. καταγράφεται ιστορικά ο πρώτος αποικισμός της Χαλκιδικής και τον 4ο αιώνα π.Χ. αναφέρεται πιθανός οικισμός στις θέσεις «Προσκύνημα» και «Προφήτης Ηλίας»  της ευρύτερης περιοχής της Μεγάλης Παναγίας.
 Η Μεγάλη Παναγία αποτελεί εξέλιξη ενός οικισμού που προήλθε με την σειρά του πιθανότατα από την συνένωση (10ος-13ος αιώνας) τριών οικισμών του Ποκρεντού, της Τιμωτού και των  Άτουβλων. Οι τρεις αυτοί οικισμοί είχαν αναπτυχθεί στη σημερινή θέση του οικισμού  και τους χώριζαν τα τρία ρέματα που διέσχιζαν την περιοχή.
 Η παλιότερη μορφή κατοικίας του οικισμού ήταν οι καλύβες οι οποίες ήταν διάσπαρτες γύρω  απ’ το  χωριό. Δεν χρησιμοποιούνταν ως μόνιμη κατοικία αλλά ως κατάλυμα διανυκτέρευσης   κατά την διάρκεια αγροτικών κυρίως εργασιών. Οι καλύβες αυτές ήταν συνήθως από πέτρα και ξύλο και αποτελούνταν από δύο δωμάτια. Αν και διάσπαρτες πολλές φορές αυτές οι καλύβες   έφτιαχναν «γειτονιές» που σιγά-σιγά αποτέλεσαν τον πυρήνα των μικρών οικισμών.
  Πιθανολογείται πως κατά τον μεσαίωνα στα τρία ρέματα του οικισμού χτίστηκαν πέντε πέτρινα αψιδωτά γεφύρια. Εκείνο το διάστημα αρχίζουν να στρώνονται και  οι δρόμοι με πέτρες (λιθόστρωτα).
        Από το 942 μ.Χ. έχουμε τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες για την Αραβενίκαια ή Αραβενίκεια. Οι εκδοχές προέλευσης του ονόματος είναι δύο: Σύμφωνα με την πρώτη, η ονομασία αυτή δόθηκε στην περιοχή προς τιμή της νίκης των ντόπιων κατοίκων κατά των Αράβων το 904 μ.Χ. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, η λέξη Αραβενικαία προέρχεται από τις τουρκικές λέξεις  Derbent Koy ( Ντέρμπεντ  Κιόι – Ρεβενίκια ) που σημαίνει « χωριό στο φαράγγι», καθώς το χωριό σχεδόν περιτριγυρίζεται από βουνά.
       Τον 15ο αιώνα η ύπαρξη μουσουλμανικού τεμένους στον «Μαυρομαχαλά» υποδηλώνει την πιθανή εγκατάσταση Οθωμανών στο χωριό.
       Το 1591 μ.Χ. ιδρύεται η Ομοσπονδία των Μαντεμοχωρίων, στην οποία ανήκουν τα Ρεβενίκια και άλλα έντεκα όμορα χωριά. Μέχρι το 1705 μ.Χ. τα χωριά πλήρωναν ετήσιο φόρο στην Υψηλή Πύλη και μετέπειτα τους παραχωρήθηκε το δικαίωμα εκμετάλλευσης του μεταλλείου  (Μεταλλεία Κασσάνδρας στην Ευρύτερη περιοχή του Στρατωνίου).
       Το 1775 μ.Χ. γίνεται η πρώτη επανάσταση στη Χαλκιδική με ανεπιτυχή αποτελέσματα. Τα Ρεβενίκια παίρνουν μέρος στην επανάσταση του 1821 μ.Χ. και για να τιμωρηθούν από τον Μπαϊράμ  Πασά καταστρέφονται και όσοι κάτοικοι γλίτωσαν κατέφυγαν στην Σκόπελο για να επιστρέψουν το 1830-31 μ.Χ.

      Γύρω στα 1887 ο περιηγητής  Νικόλαος Σχινάς, αφού πρώτα αναφέρει την προσπάθεια αγοράς του Ναού της Παναγίας (Προσκύνημα) από τους Ρώσους δίνει κάποιες πληροφορίες για τα Ρεβενίκια. Συγκεκριμένα αναφέρει την ύπαρξη 168 Χριστιανικών οικογενειών, την ύπαρξη παντοπωλείων, καφενείων, πανσιόν, σχολείων, εκκλησίας την εκτροφή αιγοπροβάτων και χοίρων καθώς και τα επαγγέλματα του γεωργού, του μελισσοτρόφου, του μεταλλωρύχου, και του κτηνοτρόφου.
       Το 1918 μ.Χ. τα  Ρεβενίκια αναγνωρίζονται επίσημα με Βασιλικό Διάταγμα ως κοινότητα.
       Μέχρι το 1927 μ.Χ. διατηρείται η ονομασία αυτή, οπότε και μετονομάζεται σε Μ. Παναγία προς τιμή της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας που βρέθηκε το 1860 μ.Χ. Στο σημείο εκείνο τρία χρόνια αργότερα ιδρύθηκε ο Ιερός Ναός της Παναγίας  (Προσκύνημα).
      Το 1928 μ.Χ. ιδρύεται Γεωργικός Συνεταιρισμός στη Μ. Παναγία.
       Την περίοδο 1929-1930 μ.Χ. όπως καταγράφονται στα Μακεδονικά Αρχεία του Κράτους (φακ.20) τα Ρεβενίκια αποτελούνται από 340 οικογένειες, 1260 κατοίκους και εξάγουν κουκούλια, μέλι, και οπωρικά.
        Το 1932μ.χ. γίνεται  καταστροφικός σεισμός με επίκεντρο την Ιερισσό και  250  οικίες καταστράφηκαν.
        Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής πολλά σπίτια καταστρέφονται και το 1944 π.χ., λίγο πριν την απελευθέρωση, οι Γερμανοί καίνε την Μ. Παναγία.
       Το 1952 μ.Χ. ιδρύεται ο κτηνοτροφικός συνεταιρισμός με μικρή όμως διάρκεια.
    Το 1960-62 το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς Γερμανία, Αυστραλία και Αμερική επηρεάζει και την Μ. Παναγία. Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ΄60 αρχίζουν να σκεπάζονται τα δύο ρέματα που διασχίζουν τον οικισμό (Δυτικό και Κεντρικό ρέμα)  δημιουργώντας πάνω στους τσιμεντένιους αγωγούς δρόμους για την καλύτερη επικοινωνία των «γειτονιών».